Nói đến Lệnh Hồ Xung không ai không nghĩ tới chữ say. Say trong rượu, say trong tình, trong nghĩa, say trong một thế giới hoàn mỹ mà những con người bình thường không thể nào với tới được.
Nếu không say trong tình, sao lại đi cứu một tiểu ni cô không hề quen biết đến nỗi suýt mất mạng, sao lại si mê một tiểu sư muội vừa hận vừa thương mình như một người anh? Nếu không say trong nghĩa, sao lại kết giao với một Điền Bá Quang làm trăm chuyện ác, liều chết cứu Hướng Vấn Thiên, một người qua đường trong Ma Giáo mà hắn từng thù ghét? Nếu không say trong một thế giới hoàn mỹ, sao có thể che giấu cho những tội lỗi của Nhạc Bất Quần để rồi một mình thêu dệt những vọng tưởng cuối cùng rằng sư phụ mình vẫn là người tốt, để cứu vớt cái hình ảnh một người sư phụ đáng kính, để trân trọng những ký ức tốt đẹp cuối cùng về người thầy - người cha tán tận lương tâm này trong cái trí óc nhỏ bé hồ đồ của hắn?
Lệnh Hồ Xung say chứ, ngay cả những lúc tỉnh táo nhất cũng là đang say. Lệnh Hồ Xung hồ đồ chứ, rõ ràng hiểu được dã tâm của Nhạc Bất Quần không nhỏ nhưng ở đại hội minh chủ của Ngũ Nhạc phái, hắn đã không do dự đề cử Nhạc Bất Quần làm chưởng môn phái Ngũ Nhạc. Hồ đồ hơn, sau khi nhận ra Nhạc Bất Quần là một kẻ ti tiện đã ăn cắp Tịch Tà Kiếm Phổ của nhà họ Lâm để độc bá võ lâm vẫn còn tha chết cho gã, vẫn còn gọi gã là sư phụ, vẫn còn quỳ xuống để van xin gã như thể chính hắn, chứ không phải kẻ ác đội lốt người kia, đã làm những việc ác tày trời. Để rồi cuối cùng nhắm mắt chờ chết dưới tay Nhạc Bất Quần, nếu không nhờ Nghi Lâm kịp thời giải cứu, có lẽ lúc đó Lệnh Hồ đại hiệp đã thành một bóng ma đa tình dạo chơi dưới âm ty.
Hồ đồ thật, say thật, nhưng Lệnh Hồ Xung say trong một thế giới đẹp và lý tưởng hóa, bởi bản thân hắn là người yêu cái đẹp. Yêu cái đẹp của nữ giới khi ngắm Nghi Lâm khấn nguyện với sao trời, khi Doanh Doanh giận dữ đỏ mặt trông như một nàng tiên giáng trần. Yêu cái đẹp của âm nhạc khi liều mình bảo vệ bản Tiếu Ngạo Giang Hồ, trong khi bản thân không có chút kiến thức về âm luật, khi lưu luyến bà bà không nỡ rời cũng chỉ vì mấy bản nhạc bà đàn nghe thật xao xuyến lòng người. Yêu cái đẹp của kiếm thuật, của Độc Cô Cửu Kiếm vô chiêu thắng hữu chiêu, nước chảy mây trôi như quên hết trên đời còn có một cái gọi là "chiêu thức".
Và trên hết, Lệnh Hồ Xung yêu cái đẹp của sự tự do. Người có khoáng đạt, tâm có thảnh thơi thì mới có thể xử kiếm như hành vân lưu thủy. Quên hết những tôn ti trật tự, những quy củ trong võ lâm, Lệnh Hồ Xung một khi đã muốn thì sẽ làm, mặc cho người đời khen chê nguyền rủa, chỉ cần không trái lương tâm.
Không thể nào quên cái cảnh Lệnh Hồ Xung kêu gào tuyệt vọng khi ôm xác của Nhạc Linh San, nhìn nàng lần cuối trước khi nàng ra đi và cũng mong nàng sẽ trăn trối lại những lời thương yêu cuối cùng. Để rồi nàng xin hắn bảo vệ cho Lâm Bình Chi, người đã hắt hủi nàng như một kẻ ghẻ lở và đã không chút xót xa đâm nàng một dao để "tỏ lòng trung với Tả Lãnh Thiền". Vậy mà Lệnh Hồ Xung còn chịu nhận lời, chịu hứa với tiểu sư muội để nàng yên tâm nhắm mắt. Trước khi chết, nàng vẫn còn đâm một nhát chí mạng vào tim hắn: nàng cất tiếng hát, hát lên những câu dân ca Phúc Kiến xưa kia Lâm Bình Chi đã dạy.
Cả đời nàng đã làm khổ hắn rồi, bây giờ có đâm thêm một lần nữa cũng có sao đâu? Lệnh Hồ Xung thần trí không còn tỉnh táo cứ thế ôm nàng chạy mãi, chạy mãi cho đến khi gục ngã.
Xung ca ơi, đến lúc này mà chàng còn say thế sao, si thế sao! Trước lúc lâm chung, lúc mỗi lời đều là lời thật lòng nàng đã có sự lựa chọn của mình rồi. Những việc nhân nghĩa trên đời, hư danh trên đời chuyện gì chàng cũng hiểu thấu, nhưng với tình cảm của mình chàng lại cố chấp như thế, điên cuồng như thế? Tiểu sư muội của chàng đã là một kẻ si khờ, nhưng chàng thì có khác gì đâu?
Chàng say, nhưng vẫn còn tỉnh để nhìn thấu cái gì gọi là mây khói, cái gì gọi là hư vô. Những quyền lực, chức vị trên thế gian có bao nhiêu rồi cũng trở về với cát bụi. Nhậm Ngã Hành một đời tỉnh táo là thế, danh tiếng chấn động giang hồ là thế, một ngày đẹp trời cũng như ai bỏ đi không một lời trối trăn. Tả Lãnh Thiền oai danh là thế, ác độc là thế, cuối đời mù mắt không nơi nương tựa, đến cái kết cục của mình tại sao thê thảm như thế cũng không bao giờ biết cho minh bạch được nữa.Nhạc Bất Quần khôn ngoan là thế, tính toán là thế, thâm trầm bao nhiêu năm để được cái danh "Quân tử kiếm" rồi cũng chết dưới tay của một tiểu ni cô vô danh trong phái Hằng Sơn.
Trong Tiếu Ngạo Giang Hồ, Nhạc Bất Quần có lẽ là người tỉnh táo nhất, tính toán nhất, tâm cơ cao nhất. Chưa một lần nhíu lông mày trước thế lực bành trướng của Tả Lãnh Thiền, chưa một lần nao núng trước thế lực của Kiếm Tông quay lại phục thù. Con người mưu mô chước quỷ này cho đến khi bị Nhậm Doanh Doanh ép uống Tam Thi Não Thần Đan cũng vẫn giữ được phong độ của một Quân tử kiếm ngày nào, không hề van lạy tha mạng mà bỏ đi rất lặng lẽ để chờ dịp phục thù. Thế nhưng tỉnh táo mà lại chỉ thấy những việc rất hư vô, quyền lực, danh vọng, là mơ ước suốt đời của gã.
Chỉ vì hai chữ "quyền lực", Nhạc Bất Quần có thể lạnh lùng hy sinh con gái để lấy cắp được Tịch tà kiếm phổ, hy sinh đồ đệ yêu thương nhất của mình vì hắn không thuận theo cái phương châm học võ cứng nhắc tẩy não, xem Ma Giáo là kẻ thù của gã nữa. Trong đời Nhạc Bất Quần có lẽ chưa bao giờ say. Toan tính chồng chất như sóng sau dồng sóng trước, để rồi cuối đời chết trong tủi nhục, không biết vì sao mình lại chết.
Có một nhân vật tôi muốn bàn khi luận về việc "say trong cái đẹp", đó là Đông Phương Bất Bại. Giáo chủ Nhật Nguyệt thần giáo là một kẻ bán nam bán nữ, đồng ý tự cung để học Quỳ Hoa Bảo Điển.
Trước khi trở thành bán nam bán nữ, Đông Phương Bất Bại cũng là một kẻ tỉnh vô cùng. Hắn đã dự trù kế hoạch đảo chính chu đáo, đã kết bè đảng, trừ khử những người trung thành với Nhậm Ngã Hành để từng bước từng bước diệt luôn họ Nhậm và trở thành giáo chủ. Nhưng ngồi lên được cái ghế giáo chủ rồi thì Đông Phương Bất Bại lại say. Say trong tình yêu si mê bệnh hoạn với Dương Liên Đình, vì hắn mà bạn chí thân khắc cốt ghi tâm cũng có thể hy sinh. Chính bản thân hắn cũng vì tiểu tử họ Liên mà chết một cách thanh thản không chút hối hận. Không chỉ vậy, Đông Phương Bất Bại cũng yêu cái đẹp như Lệnh Hồ Xung, biết thưởng hoa, thưởng nhạc. Suốt ngày hắn say sưa ngắm vườn hoa đào nở rộ, ngắm những cảnh vật mà người trong võ lâm cho là phù phiếm, ngắm những áo quần kỳ công thêu dệt mà chỉ có một người có khiếu thẩm mỹ tinh tế mới có thể tạo thành. Đông Phương Bất Bại chê Nhậm Ngã Hành là thô tục.
Đúng vậy, so với Đông Phương thì Nhậm Ngã Hành tuy tỉnh táo hơn nhiều nhưng lại không biết thưởng thức cái đẹp bằng một góc của kẻ mà ông ta khinh là "người không ra người, quỷ không ra quỷ". Giá như Đông Phương Bất Bại là một người đàn bà thì cuộc sống của hắn có lẽ sẽ nhiều ý nghĩa hơn, thì hắn cũng giống như Doanh Doanh, biết trân trọng những con người đang say trong chân tình của nhân gian. Tiếc thay Đông Phương Bất Bại không những là nam nhân, không những biết thưởng thức cái đẹp, mà lại còn là một kỳ tài võ học.
Hai chữ say và tỉnh thật khó mà phân biệt. Tuy vậy những người tỉnh táo nhất thường là những người đang mê muội nhất, bởi họ đang quên đi cái đẹp tối cao tạo hóa đã ban cho họ: được làm người, được sống.
